भोजन प्रबन्धन बिहान ७ बजे र बेलुका ७ बजे गरिएको थियो । यसबीचमा भोजन निषेध थियो । प्रशोधित भोजनलाई निषेध गरिएको थियो । औसत सात घन्टाको पूर्ण निद्रा लिनुपर्ने थियो । साताको पाँच दिन ३० मिनेटको कसरत गर्नुपर्ने भनिएको थियो । यसरी प्रबन्धमा राखिएका व्यक्तिहरूको एपिजेनिटिक घडी फर्काउन सकिने नतिजा प्राप्त भएको थियो ।
जिनले मानिसको स्वास्थ्यमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । यसले मानिसको व्यवहार र वातावरणमा पनि प्रभाव पार्छ । एपिजेनेटिक्सले व्यवहार र वातावरणले जिनको काम गर्ने तरिकामा पार्ने परिवर्तनका कारणहरूको अध्ययन गर्छ ।
एपिजेनेटिक घडीले तपाईंको वास्तविक जैविक उमेर देखाउन सक्छ । उपयुक्त आहार, व्यायाम र उचित निद्रा समावेश गरी एपिजेनेटिक घडीलाई फर्काउन सम्भव हुन्छ ।
एपिजेनेटिकको आधार जैविक घडी
हामी कति वर्षको छौं भनी निर्धारण गर्ने सबैभन्दा सही तरिका जैविक उमेर नहुन सक्छ । एपिजेनेटिक घडीले व्यक्तिको वास्तविक जैविक उमेर स्थापित गर्न जैविक परीक्षण प्रयोग गर्दछ । शब्द ‘एपिजेनेटिक’ को शाब्दिक अर्थ आनुवंशिक अनुक्रममा हुने परिवर्तन हो । यो शब्द डीएनए अनुक्रम वा सिक्वेन्समा परिवर्तन नगरी हुने जिनको गतिविधिमा हुने परिवर्तन हो । एपिजेनेटिक प्रक्रियाहरू प्राकृतिक र धेरै जीव कार्यहरूको लागि आवश्यक छन् । यदि तिनीहरू अनुचित रूपमा हुन्छन् भने त्यहाँ ठूलो प्रतिकूल स्वास्थ्य र व्यवहारमा असर हुन सक्छ ।
सायद सबैभन्दा प्रसिद्ध एपिजेनेटिक प्रक्रिया ‘डीएनए मेथिलेसन’ हो । यो मिथाइल समूह सीएचथ्रीलाई थप्नु वा हटाउनु हो । जसले विभिन्न प्रकारका जिनहरूलाई सक्रिय वा निस्क्रिय बनाउन सक्छ । एपिजेनेटिक नियमनले वातावरणमा अंगीकरण गर्न मध्यस्थता गर्छ । यो मध्यस्थता प्लास्टिसिटीद्वारा जिन दिएर हुन्छ । जसले फेनोटाइपमा अनुवाद गर्दछ । विशेष गरी बेमेल वातावरणीय अवस्थाहरूमा यो अंगीकरणको मध्यस्थता प्रक्रिया हुन्छ ।
प्रकृतिमा एपिजेनेटिक
एपिजेनेटिक्सका केही उदाहरणहरू हामी हेर्न सक्छौँ । बिरुवाहरू प्राकृतिक रूपमा र नियमित रूपमा जैविक र शारीरिक तनाव अवस्थाहरूमा उजागर हुन्छन् । यी अवस्थाहरूले सम्भावित जीवित जोखिमहरू सिर्जना गर्छन्।् । विरुवाहरू एपिजेनेटिक पृष्ठभूमि प्रयोग गरेर यी तनाव अवस्थाहरूसँग प्रतिस्पर्धा गर्न विकसित भएका छन् । उदाहरणका लागि, एउटा राम्रोसँग अध्ययन गरिएको एपिजेनेटिक प्रक्रिया एपिजेनेटिक प्रतिक्रिया हो । बिरुवाहरू चिसो जाडोपछि उचित समयमा फुल्छन् । जनावरहरूमा घरपालुवा राम्रो उदाहरण हो । कुकुरहरू सायद आकार र रंगको सन्दर्भमा पृथ्वीमा सबैभन्दा विविध प्रजातिहरू हुन् । तिनीहरू सबै खैरा ब्वाँसोका सन्तान हुन् ।
अध्ययनले देखाएको छ कि सामाजिक व्यवहार जसले सेरोटोनिनको स्तर बढाउँछ । एपिजेनेटिक संयन्त्र मार्फत गतिविधिहरू परिमार्जन हुन्छ । यसले बारीमा कोर्टिसोल स्तरहरू कम गर्दछ । जसले सामाजिक शिक्षा क्षमता बढाउन अनुमति दिन्छ । परिकल्पनाले ब्वाँसाहरूले एपिजेनेटिक रूपमा कोर्टिसोल स्तर कम भएका कारण मानिसहरूसँग राम्रोसँग र कम तनावको साथ सामाजिक रूपमा अन्तरक्रिया गर्न सक्षम भएको बताउँछ । मानवहरूमा, एपिजेनेटिक मेकानिज्महरूले डीएनएलाई सक्रिय वा निष्क्रिय अवस्थामा प्याकेज गर्ने काम गर्दछन् । यसरी कोशिकाहरूको जीवनकालमा जिन अभिव्यक्तिको प्रारम्भिक प्रोफाइलहरू कायम राख्छ । त्यसैले यसले एक प्रकारको (सेलुलर मेमोरी) कोषीय स्मृतिको रूपमा काम गर्छ ।
उमेर नाप्न प्रयोग
शोधकर्ताहरूले ५० वर्षभन्दा बढी समयदेखि जैविक उमेर र एपिजेनेटिक घडीबीचको सम्बन्धको अध्ययन गरिरहेका छन् । तिनीहरूका अध्ययनहरूका नतिजाहरूले उमेर सम्बन्धित रोगलाई कसरी असर गर्छ भन्ने कुरामा केन्द्रित छन् । जे होस, एपिजेनेटिक्स र उमेरबीचको सम्बन्ध मापन गर्ने डीएनए मेथिलेसन पहिलो प्रविधि भएको यसको आगमनसँगै स्पष्ट भयो । यी प्रविधिहरूले एपिजेनेटिक वा डीएनए मेथिलेसन घडीहरू भनिने अत्यन्त सटिक उमेर अनुमानकहरू निर्माण गर्न सक्षम भए । पछि, यी घडीहरूले कथित रूपमा जैविक बुढ्यौली र यससँग सम्बन्धित बिरामीपन र मृत्युदरका पक्षहरूलाई दर्शाउँछन् ।
एपिजेनेटिक घडीहरू कालानुक्रमिक उमेरभन्दा जीवनकालको राम्रो भविष्यवाणी गर्ने हो कि भनेर मूल्याङ्कन गर्न, स्टीव होर्वाथ र उनको टोलीले छ हजार नौ सय ३५ व्यक्तिहरूमा एपिजेनेटिक कारकहरू रहेको विश्लेषण गरे । अझ तिनीहरूले शारीरिक जोखिम र तनाव कारक जैविक संकेत (बायोमार्कर)हरूको विश्लेषण गरे । वैज्ञानिकहरूले रैखिक डेटालाई उमेर अनुमान व्यक्त गर्न रूपान्तरण गरे । अर्थात डीएएएम ग्रिमएज हो । जसले व्यक्तिको जैविक उमेर नाप्छ ।
ठूलो मात्रामा प्रामाणीकरण डाटा प्रयोग गरेर अनुसन्धान टोलीले एपिजेनेटिक घडीले व्यक्तिको मृत्युको समय, कोरोनरी हृदय रोग र क्यान्सर हुने समयको भविष्यवाणी गर्न सक्ने देखाएको छ । स्टिभ होर्वाथको अध्ययनमा रगत निकाल्ने समयमा औसत कालक्रमिक उमेर ६३ वर्ष थियो । औसत फलोअप समय मृत्यु समय १३.७ वर्ष थियो । विभिन्न जनसंख्यामा एपिजेनेटिक डाटाको उपलब्धताको साथ एपिजेनेटिक घडीहरूको भविष्यको प्रयोगमा विचार गर्न बाँकी मुद्दाहरू छन् । एपिजेनेटिक घडी विकास अझै जारी छ र हामी निश्चित छैनौं । नयाँ एपिजेनेटिक घडीहरू प्रयोग गरेर परिणामहरूको विश्लेषण समान हुनेछ कि छैन ।
दीर्घायु
के एपिजेनेटिक घडीले समय फिर्ता गर्न सक्छ ? वैज्ञानिकहरू भन्छन् । हो । रेन ब्राडली र उनको वैज्ञानिक टोलीले २०२१ मा एउटा लेख प्रकाशित गरे । जहाँ उनीहरूले एपिजेनेटिक घडी फर्काउन प्रयास गरे । यो क्लिनिकल परीक्षणले ५० देखि ७२ वर्ष बीचका ४३ स्वस्थ वयस्क पुरुषहरूको अध्ययन ग¥यो । परीक्षण सुरु गर्नु अघि तिनीहरूले एपिजेनेटिक घडीको सुरूवात स्थिति मापन गरे । अध्ययनमा आहार, निद्रा, व्यायाम र विश्राम मार्गदर्शन र पूरक प्रोबायोटिक्स र फाइटोन्यूट्रिएन्टहरूमा केन्द्रित आठ हप्ता उपचार कार्यक्रम समावेश थियो । त्यसपछि, तिनीहरूको एपिजेनेटिक घडी फेरि मापन गरियो । होर्वाथ डीएनएमएज घडी अनुसार आठ हप्ताको कार्यक्रमको अन्त्यमा उपचार समूहका सहभागीहरूले औसत ३.२३ वर्ष कम स्कोर गरे ।
यसका लागि उनीहरूको भोजन प्रबन्धन बिहान ७ बजे र बेलुका ७ बजे गरिएको थियो । यसबीचमा भोजन निषेध थियो । प्रशोधित भोजनलाई निषेध गरिएको थियो । औसत सात घन्टाको पूर्ण निद्रा लिनुपर्ने थियो । साताको पाँच दिन ३० मिनेटको कसरत गर्नुपर्ने भनिएको थियो । यसरी प्रबन्धमा राखिएका व्यक्तिहरूको एपिजेनिटिक घडी फर्काउन सकिने नतिजा प्राप्त भएको थियो ।
क्याटेगोरी : विज्ञान, स्वास्थ्य
थप समाचार
धेरै पढिएका
प्रतिक्रिया